Arne Decraene
Het zit erop voor de Rode Duivels. Niet alleen het WK, maar ook het tijdperk van Roberto Martinez. Na de vroegtijdige uitschakeling hield een duidelijk geëmotioneerde bondscoach tenslotte de eer aan zichzelf door prompt zijn afscheid aan te kondigen. Een goede aangelegenheid om even stil te staan bij zijn zesjarige ambtstermijn. Ondanks de luide kritiek aan zijn adres, en het gebrek aan het verhoopte prijzengewin, schreef de Spanjaard gedurende die periode toch voor eeuwig zijn naam in de Belgische geschiedenisboeken.
79 keer nam Martinez (49) plaats in de dug-outs voor ons land: louter Guy Thys doet met 101 stuks beter. De balans: 56 zeges, 13 draws en 10 nederlagen, goed voor een puntengemiddelde van 2,29 per wedstrijd. De enige die nog maar enigszins in zijn buurt komt is voorganger Marc Wilmots (2,16), wat wellicht vooral boekdelen spreekt over de overvloed aan kwaliteit die beiden het voorbije decennium tot hun beschikking hadden. De zogenaamde Gouden Generatie, die met de bronzen medaille op het WK in Rusland onder de hoede van Martinez haar hoogdagen beleefde – en zo de troepen van Thys in Mexico '86 voor eeuwig de loef afstak. Vier jaar later volgt een aftocht in mineur, al focussen we ons hier nu liever even niet op die zwanenzang. Dat proces wordt elders – terecht – reeds genoeg gemaakt.
KLIK MET BIG ROM
Terug naar de zomer van 2016 dus. Op het EK in Frankrijk schoppen de Rode Duivels het tenminste nog tot de kwartfinale, maar daarin gaan ze tegen godbetert Wales met het schaamrood op de wangen onderuit. Achteraf maakt Thibaut Courtois publiekelijk gehakt van Marc Wilmots, die na vier jaar wordt bedankt voor bewezen diensten. De algemene consensus is dat er meer te rapen valt uit de dan nog prille verzameling aan talent, die stilaan hun piek naderen. Het merendeel van de huidige sterkhouders is dan tussen de 23 en 27 jaar oud met al een 40-tal caps achter de rug, aangevuld met een paar nog net iets meer gevestigde waarden – die behalve Jan Vertonghen ondertussen allemaal afzwaaiden. Het ideale moment om te oogsten dus: het enige stuk van de puzzel dat nu nog ontbrak was een topcoach.
Enter Martinez, een verrassende keuze. Voor iemand zonder Belgisch paspoort per slot van rekening niet de meest ronkende naam, al had hij als manager van Swansea, Wigan en Everton opgeteld wel al bijna 450 – waarvan 265 in de Premier League – achter de kiezen. Een pluspunt: zijn band met Romelu Lukaku, met wie hij de vorige drie seizoenen had samengewerkt in Engeland. Een vruchtbaar huwelijk, zo getuigen 61 doelpunten en 21 assists in 126 matchen. Big Rom, na Kroatië misschien niet toevallig tot tranen bewogen, was een fervent voorstander van Martinez. Die kreeg hem ook aan het scoren, wat onder Wilmots met 15 goals in 37 interlands weliswaar eveneens aardig lukte. Pas onder Martinez barste onze nationale topschutter echter volledig los: 51 doelpunten in 53 duels, waanzinnige cijfers.
INTREDE 3-4-3
Michy Batshuayi schoot 24 keer raak in 42 caps, Christian Benteke tikt af op 11 treffers in 16 optredens onder Martinez. Zijn tactisch vernuft werd de laatste tijd geregeld in vraag gesteld, maar de Catalaan weet hoe hij zijn spitsen aan het scoren moet krijgen. Jammer dat het in Qatar niet lukte. Daar werd ook zijn geliefkoosde systeem alsmaar meer onder vuur genomen. Nochtans bleek de keuze voor een 3-4-3 in 2016 nog de enige juiste zet. Voorheen kampte België met een luxeprobleem achterin, waar ons kleine landje met Vertonghen, Toby Alderweireld en de inmiddels afgezwaaide Vincent Kompany en Thomas Vermaelen vier wereldverdedigers in de rangen had. Wilmots loste het op door die eerste twee op de backs te posteren, niet hun natuurlijke positie en dus een belemmering in het aanvalsspel.
Na een vriendschappelijke nederlaag tegen zijn thuisland deed zijn opvolger meteen waarvoor hij gekomen was: strategisch schakelen. Weg met de formatie van zijn voorganger, het defensief trio was geboren. Het broze gestel van Vermaelen en Kompany maakte het er dan ook vaak niet zo lastig op om één pion van het kwartet op te offeren. Op de flanken kreeg Martinez vlug in de gaten dat Thomas Meuner en Yannick Carrasco, tegen Kroatië nog steeds de wingbacks van dienst, net zoals onder meer Nacer Chadli over het geschikte profiel beschikte. Al snel bleken de nieuwe ideeën de Rode Duivels als gegoten te passen. Af en toe bleven de Belgen nog eens steken op een gelijkspel, maar verliezen deden ze richting het WK in Rusland nooit. Hier en daar werd zelfs een ouderwetse monsterscore neergezet.
HOOGCONJUNCTUUR
4-0, 0-6, 8-1, 9-0: in de wittebroodsweken onder Martinez was het vaste kost. Toegegeven, niet altijd tegen de meest respectabele opponenten, maar tegen zulke mindere goden tekenden de Rode Duivels dus wel steevast present. Minder evident dan het lijkt – al mocht het tegen de andere toplanden soms dan weer iets meer zijn. Op het WK in 2018 surften Eden Hazard, Kevin De Bruyne en de rest van onze kleppers gewoon verder op hun elan, de dappere Belgen stolen er alle harten met hun aantrekkelijk voetbal. De wereld veroveren zat er helaas net niet in: in de halve finale maakte Frankrijk een einde aan een ongeslagen reeks van niet minder dan 24 interlands. Intussen klom ons land daardoor wel op tot de eerste plek op de FIFA-ranking, die het na ruim drie jaar pas sinds kort opnieuw uit handen gaf.
Meer nog dan de memorabele comeback op karakter tegen Japan denkt iedereen weemoedig terug aan de stunt tegen Brazilië. Niet enkel de hoogtepunt van het toernooi, maar ook dat van Martinez als bondscoach in het algemeen. Met een paar geniale ingrepen legde hij de pijnpunten van de Goddelijke Kanaries bloot. Voor het overige week de Spanjaard zelden af van zijn veldbezetting. Logisch ook, want lange tijd domineerden de Rode Duivels op die manier haast elke tegenstander. Hazard en De Bruyne – tot dan zogezegd moeilijk aan mekaar te linken – blonken samen uit als dirigenten van het orkest, laatbloeier Dries Mertens ontpopte zich tot meer dan zomaar een supersub. Martinez slaagde erin om zijn sleutelspelers te laten getijen in zijn systeem, dat zowel offensief als defensief goed in elkaar zat.
NEERWAARTSE SPIRAAL
Jammer genoeg liet een volgende teleurstelling minder lang op zich wachten. Een smadelijke 5-2 tegen Zwitserland op de eerste editie van de Nations League bleek meteen ook de eerste echte kater. België walste wel nog door de kwalificaties richting het EK 2020, dat het toernooi door corona werd uitgesteld speelde Martinez en zijn ervaren elftal niet in de kaart. In de drie voorrondes tijdens zijn bewind liet de Catalaan ons trouwens nooit zweten: 25 zeges, drie draws en nul nederlagen, goed voor een straffe 78 op 84. Ondanks het verlies tegen Engeland bereikten de Rode Duivels het jaar nadien wél de Final Four van de Nations League, waar het verkeerd liep tegen Frankrijk en Italië. Enkele maanden eerder hadden de Azzurri ons al in de kwartfinale uit het EK geknikkerd. De neerwaartse spiraal was ingezet.
Sindsdien kreeg Martinez het tij niet meer gekeerd. Het pak slaag van Nederland in de Nations League, waardoor de Belgen andermaal ontbreken in de eindronde, en vriendschappelijk verlies tegen Egypte waren de voorbode van wat komen zou. De klad zat erin in Qatar, waar zelfs de people manager – die zijn kleedkamer vol vedetten tot dan altijd aan hetzelfde zeil liet trekken – geen samenhorigheid meer kon smeden. Zijn tiende nederlaag, eentje tegen Marokko, werd hem uiteindelijk fataal. Dat hij zo nog maar eens faalde op een cruciaal moment zal Martinez net als dit ronduit ontgoochelende WK altijd blijven achtervolgen. Laat het evenwel zijn erfenis niet bezoedelen. Martinez, tevens naast het veld belangrijk voor de verdere professionalisering van ons voetbal, drukte duidelijk zijn stempel in België.
GRACIAS ROBERTO
Zijn selectiebeleid, tactiek en communicatie wekten ergernis op, maar het engagement van de Spanjaard stond steeds buiten kijf. Zo vond hij het een erezaak om Youri Tielemans klaar te stomen als leider. Hoewel hij lang vasthield aan zijn trouwe gezanten had Martinez ook oog voor de jeugd: maar liefst 32 spelers vierden hun debuut met hem aan het roer. Bovenal blijft hij voor eeuwig verbonden aan de beste collectie van voetballers die ons land ooit voortbracht. De top acht van recordinternationals bestaat uit bouwstenen van de Gouden Generatie – alleen De Bruyne moet de kaap van 100 interlands nog ronden. Allen zagen ze minstens 50 keer Martinez langs de zijlijn staan. Op diens initiatief volgen zij en tal van collega's momenteel overigens een trainerscursus. Ook dát is onderdeel van zijn nalatenschap.
Zat er nog meer in? Wie weet. Laten we onze negatieve gevoelens echter even op kant zetten en Martinez geven waar hij recht op heeft. Een welverdiende merci voor de prachtige rit die we samen beleefden. Bedankt bondscoach, voor het kneden van deze historische bende Belgen. Voor de frisse wind die destijds nodig was. Voor de klik tussen Eden, KDB en de rest van onze in het verleden vaak verdeelde selectie. Voor de records van Romelu en Sterke Jan. Voor de betrokkenheid in Tubeke. Voor de sterren én trainers van morgen. Voor de emotionele intelligentie die een gracieuze exit vandaag mogelijk maakt. En vooral voor die onvergetelijke momenten in Rusland. Helaas is het nu tijd om elkaar los te laten, wie weet komen we mekaar later nog eens tegen. Gracias y adiós, Roberto. Het ga je goed.
AD
LEES OOK: KBVB onthult Duivelse plannen: grote vrees voor WK 2026
