Met promovendus Union nog altijd verrassend aan kop ruimt de Jupiler Pro League komend weekend plaats voor interlandvoetbal. Een welgekomen break voor teams als Anderlecht, Club Brugge en AA Gent, bij wie de goede flow ver zoek is. Toch staat na 14 speeldagen niet iedereen naar waarde geklasseerd. Althans, als we de befaamde xG-statistieken mogen geloven.
Voor wie nog niet vertrouwd is met het stokpaardje van heel wat data-analisten: xG, ofwel expected goals, plakt na iedere match een cijfer op het aantal doelpunten dat een ploeg op basis van haar kansen had moeten scoren. Elke mogelijkheid om de bal tegen de touwen te werken wordt daarbij kwalitatief naar waarde geschat, met tal van parameters die in acht worden genomen: het type assist, de manier van afwerken, afstand tot doel, ruimte om te trappen, enzovoort. De optelsom van die individuele quoteringen, die voor iedere kans dus aangeven of ze doorgaans al dan niet verzilverd wordt, levert dan de totale xG op. Andersom kan op diezelfde manier tevens de xGA, expected goals against ofwel de verwachte hoeveelheid tegentreffers, worden berekend.
DE WAARDE VAN XG
Een handige tool dus om op het eerste gezicht onmeetbare situaties in meer tastbare data te gieten, de trend van het moment in sportland. Al betekent dat, net zoals andere statistieken telkens de nodige nuance vereisen, daarom uiteraard nog niet dat die weergave 100 procent accuraat is. Hoewel de xG-vaststellingen een leidraad kunnen vormen, zouden wij er toch niet zomaar blind op vertrouwen om pakweg de efficiëntie van een spits af te wegen. Neem nu bijvoorbeeld de partij tussen Club Brugge en Standard van afgelopen zondag, geëindigd in een 2-2 gelijkspel. Dat de Rouches ondanks de offensieve onmacht van Blauw-Zwart tevreden mochten zijn met een puntje was wel duidelijk. Maar een xG van amper 0,53, volgens de gegevens van website Footystats, tegenover 1,36 voor de landskampioen?
Akkoord, de Luikenaars kwamen slechts twee keer in de buurt van een zeldzaam blunderende Simon Mignolet en wisten hun schaarse kansen dus optimaal te benutten. Met een strafschop en een schot zonder doelman in de weg hadden die evenwel toch een hoger slaagpercentage dan wat het cijfer doet vermoeden. Wellicht wordt er iets teveel belang gehecht aan de afstand van waarop Aron Dønnum met buitenkantje links, inderdaad moeilijker dan het lijkt, de bal in de lege kooi depanneerde. Dezelfde bedenking kunnen we ons maken met betrekking tot die andere topper, Antwerp tegen Anderlecht, waar Paars-Wit (1,21) schijnbaar meer aanspraak maakte op de overwinning dan de thuisploeg (0,83). Nochtans versierde de Great Old eveneens een penalty, en kregen de Brusselaars weinig voor mekaar.
DOELSALDO VS. NET XG
Heilig is de xG dus zeker niet, maar soms levert het wel interessante materie op. Zeker wanneer we nog wat dieper in de data duiken. Daarvoor doen we een beroep op de zogenaamde Netto xG, ofwel het verschil tussen de totale xG en xGA van elke ploeg. Een 'correctie' op het eigenlijke doelsaldo zeg maar. Wanneer we de stand herschikken volgens de werkelijke balansen schuiven een paar teams op, met Anderlecht en AA Gent als grote winnaars, maar globaal gezien krijgen we min of meer hetzelfde beeld. Zo blijft de top drie identiek, en verandert ook onderin vrij weinig. Bij die oefening brengen we echter niet in rekening wie zichzelf vaak vergeet te belonen, iets waarover Vincent Kompany en Hein Vanhaezebrouck al meermaals hun beklag deden. Terecht, zo blijkt uit een blik op de Net xG-ranking.
Voorbeeld: Charleroi heeft met 25 gemaakte en 18 tegendoelpunten een doelsaldo van +7. Met een xG en xGA van 25,6 tegenover 20,6 goals bedraagt de Net xG echter slechts +5,0. Charleroi boekt dus een winst van +2.
Daar maken hun elftallen volgens de website FootballxG namelijk veel grotere sprongen. Anderlecht en AA Gent komen plots op plaats twee en drie te staan, achter Club Brugge. Philippe Clement beschikt in theorie zelfs over de beste aanval én defensie van het land. Toch gunt Club die eer vandaag telkens aan Union, dat in beide aspecten overmatig presteert – al blijft de promovendus, vooral in aanvallend opzicht buitensporig efficiënt, wel nog altijd op een knappe vierde plek pronken. De factor pech, zij het mede door eigen toedoen, verklaart dus deels het matige rapport in Jan Breydel. Blauw-Zwart had al negen keer meer moeten scoren en vier treffers minder mogen incasseren. Hoewel de voornaamste tekortkomingen zich blijkbaar vooraan situeren, knelt het schoentje zo enigszins langs weerszijden.
VIJFTAL PECHVOGELS
Dat is ook in de Ghelamco Arena, waar Vanhaezebrouck vaak vloekt over een gebrek aan killerinstinct, al lang geen geheim meer. De data bevestigen zijn vermoeden: AA Gent verdiende reeds ruim zes goals meer op de teller, en deed zichzelf zo na Club op dat vlak het meest de das om. Anderlecht volgt op plaats drie, al wordt het achterin net zozeer overdreven afgestraft. Kopzorgen dus voor Kompany, die haast wekelijks lijdzaam toeziet hoe de verhoudingen langs beide kanten niet worden gerespecteerd. Samengevat zijn Club Brugge (-12,6), Anderlecht (-8,8) en AA Gent (-8,0) de teams die het meest laten liggen en, vooral wat die eerste twee betreft, meer doelpunten slikken dan nodig. Op basis van hun Net xG zouden zij de top drie moeten uitmaken, met Union, Genk en Charleroi op vrij veilige afstand.
Ook bij de Limburgers (-3,1) kleuren de cijfers zowel voor de aanval als verdediging rood, al zijn de prestaties helaas redelijk in lijn met de verwachtingen. Weliswaar met iets minder goals, ondanks het vele geweld in het offensief compartiment. Terwijl momenteel liefst tien teams een positief doelsaldo voorleggen, ruim de helft van onze competitie, is dat voor de Net xG trouwens louter voor het zestal hierboven het geval. Een opmerkelijke vaststelling. Toch zijn er nóg pechvogels, zeker in de kelder van het klassement. Cercle Brugge (-6,7) zit in realiteit dan wel met een negatieve balans van min zeven, eigenlijk zou het nagenoeg break-even moeten draaien. En ook Beerschot (-5,3) doet zichzelf tekort. De ene vooral door zelf kansen te laten liggen, de andere door de efficiëntie van de tegenstanders.
VAN XG NAAR XP
Het nummer voorlaatst springt in de Net xG-wereld zelfs naar de zevende stek, de hekkensluiter schuift twee rijtjes op. Waar er verliezers zijn, zijn er natuurlijk tevens winnaars. Niet enkel Union (+9,3) leeft boven haar stand, Antwerp (+13,5) bijvoorbeeld heeft nog minder te klagen. Vooral de defensie dan, want op basis van de xGA mocht Jean Butez zich al ruim tien keer meer omdraaien. Het stamnummer één duikelt in de virtuele ranking bijgevolg helemaal van de tweede naar de twaalfde plek, achter Cercle, OH Leuven, STVV, Eupen én KV Kortrijk. Van dat vijftal werden ook Eupen (+6,8) en KV Kortrijk (+5,2) aardig bedeeld. STVV (-1,9) en OHL (-1,2) maakten dan weer aanspraak op iets meer, al is het verschil met het echte rapport net als bij Standard (-1,6), Seraing (-0,6) en KV Oostende (-0,2) gering.
Andere slokoppen zijn KV Mechelen (+5,7), in mindere mate Charleroi (+2) en … Zulte Waregem (+7,5). De stoel van Francky Dury had dus nog heel wat feller kunnen wankelen. Met een Net xG van -18,5 staat Essevee eenzaam op de laatste plaats, ver achter Seraing (-10,4) en Beerschot (-9,7). Dat de rode lantaarn recht heeft op meer, blijkt eveneens wanneer we nóg meer context toevoegen. Door de xG en xGA van elk afzonderlijke duel af te wegen, en dus rekening te houden met de verhoudingen binnen iedere match, kunnen we tenslotte ook een inschatting maken van het verwachte aantal punten – xP, ofwel expected points. Simpel gesteld: wanneer de xG hoger ligt dan de xGA krijgt het team in kwestie er drie xP bij, andersom schiet het niks op. Min of meer dezelfde waarden leveren een gelijkspel op.
AA GENT KAMPIOEN
Hier staat de huidige stand nog meer op zijn kop. AA Gent belandt met 32 punten, maar liefst 14 stuks meer dan het werkelijke totaal, op de eerste stek. Gevolgd door Anderlecht, Union (beiden 31) en Club Brugge (30). Nadien volgt een grote kloof naar nummer vijf Genk, dat net als OHL 22 punten zou tellen. Een afgetekende PO I dus. KV Mechelen (15) zakt van plaats vier naar 11, Antwerp (13) zelfs van de tweede naar de vijftiende (!) plek. Eén punt áchter de geplaagde stadsrivaal Beerschot zowaar, en eentje voor Standard. Helemaal onderin tot slot komen Seraing en Zulte Waregem terecht, elk met negen punten, terwijl Cercle Brugge (19) een opmars maakt naar de buik van het klassement. Afwachten of de verdeling zich tegen het einde van het seizoen weer in evenwicht trekt, zoals dat dan wel eens heet. Onder andere Anderlecht, AA Gent, Beerschot, Club en Cercle Brugge kruisen alvast de vingers. Of geven statistieken dan toch een vertekend beeld?
NET xG-stand JPL
1. Club Brugge (+20,6)
2. Anderlecht (+15,8)
3. AA Gent (+14)
4. Union (+10,7)
5. KRC Genk (+8,1)
6. Charleroi (+5)
7. Cercle Brugge (-0,3)
8. OH Leuven (-2,8)
9. STVV (-3,1)
10. Eupen (-3,8)
11. KV Kortrijk (-4,2)
12. Antwerp (-4,5)
13. KV Mechelen (-4,7)
14. Standard (-5,4)
15. KV Oostende (-6,8)
16. Beerschot (-9,7)
17. Seraing (-10,4)
18. Zulte Waregem (-18,5)
